Geçtiğimiz yılın öne çıkan gelişmeleri şöyle...
UKRAYNA İÇİŞLERİ BAKANI HAYATINI KAYBETTİ
Kiev yakınlarında düşen helikopterde Ukrayna İçişleri Bakanı Monastırskiy dahil 16 kişi hayatını kaybetti.
Ukrayna Emniyet Müdürü İgor Klimenko, yazılı açıklamasında, Kiev bölgesine bağlı Brovary şehrinde Acil Durumlar Hizmetleri'ne bağlı bir helikopterin düştüğünü duyurdu. Kazada Monastırskiy ve yardımcısı Yevgeniy Yenin'in hayatını kaybettiğini kaydeden Klimenko, kaza nedeniyle 2'si çocuk toplam 16 kişinin öldüğü bilgisini paylaştı.
Monastırskiy, Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy'nin kurduğu Halkın Hizmetkarı Partisinden 2019'da milletvekili seçilerek siyasete atılmıştı. Hukuk Fakültesi mezunu ve avukat kimliği ile tanınan Monastırskiy, 2021’de görevinden ayrılan Arsen Avakov’un yerine getirilmişti. İki çocuk babası Monastırskiy, 42 yaşındaydı.
ABD İLE ÇİN ARASINDA 'CASUS BALON' KRİZİ
ABD hava sahasındaki Çin "casus balonu", Amerikan ordusu tarafından vurularak düşürüldü.
ABD Savunma Bakanlığı, 3 Şubat'ta Çin'e ait yüksek irtifa istihbarat balonunun ABD ana kıtası üzerinde uçuş yaptığının ve Montana eyaletinde aralarında nükleer başlık ve uzun menzilli füze depolarının olduğu bazı hassas askeri tesislerin üzerinden geçtiğinin tespit edildiğini bildirmişti.
Çin, balonun ülkeye ait sivil bir hava aracı olduğunu, meteorolojik araştırma için kullanıldığını, kontrol kabiliyeti sınırlı olduğundan rüzgarlarla sürüklenerek yanlışlıkla ABD hava sahasına girdiğini ileri sürmüştü.
Çin'in açıklaması Washington'ı tatmin etmemiş, balon, 4 Şubat'ta, Başkan Joe Biden'ın emriyle Atlantik Okyanusu üzerine çıktığında, ABD kara sularında Amerikan ordusuna ait savaş uçağı tarafından vurularak düşürülmüştü.
Pekin yönetimi, "sivil insansız hava aracına güç kullanarak müdahale ettiği" gerekçesiyle ABD'yi protesto etmişti.
FİNLANDİYA, NATO'YA KATILDI
Finlandiya, NATO'ya üyelik başvurusunu İsveç ile birlikte 18 Mayıs 2022'de yapmıştı. 28-30 Haziran 2022’de düzenlenen Madrid Zirvesi’nde Türkiye, Finlandiya ve İsveç arasında Üçlü Muhtıra imzalandı. İki ülke zirvede NATO'ya katılmaya davet edildi. Zirveden sonra NATO ülkelerinin çoğu, iki ülkenin üyelikleri için onay sürecini başlattı. 20 NATO ülkesi temmuzda, 4 ülke ağustosta, 4 ülke de eylülde meclislerinde onay sürecini tamamladı.
Son olarak 27 Mart’ta Macaristan Meclisi, Finlandiya’nın üyeliğini onayladı. TBMM’deki onay da 30 Mart’ta çıktı. Resmi prosedürün tamamlanmasının ardından Finlandiya, NATO'nun kuruluşunun 74'üncü yıl dönümü olan 4 Nisan 2023'te resmen ittifakın üyesi oldu.
Böylece Finlandiya’nın NATO üyelik süreci, bir yıldan kısa sürede tamamlanarak İttifakın 74 yıllık tarihinde en hızlı ilerleyen üyelik süreçlerinden biri oldu.
SUDAN'DA DARBE GİRİŞİMİ
Sudan'da ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında "HDK'nin tamamen orduya katılmasını" öngören askeri güvenlik reformu konusunda son aylarda yaşanan anlaşmazlık, yerini sıcak çatışmaya bıraktı. Başkent Hartum ve çeşitli şehirlerdeki silahlı çatışmalarda 27 Nisan'a kadar 512 kişi öldü, 4 binden fazla kişi yaralandı.
3. CHARLES'IN TAÇ GİYME TÖRENİ
İngiltere Kralı 3. Charles, başkent Londra'daki tarihi Westminster Abbey Kilisesi'nde düzenlenen dini törenle taç giydi. 70 yıl sonra yapılacak ilk taç giyme töreninde tüm dünyadan konuklar hazır bulundu.
Annesi İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth'in 1953'te yapılan ve 8 bin 200'den fazla davetlinin katıldığı taç giyme törenine kıyasla Kral Charles'ın daha küçük çaplı ve kısa sürecek taç giyme törenine, 203 ülkeden 2 binin üzerinde konuk katıldı.
Kral Charles, 1066'dan bu yana burada taç giyen 40'ıncı hükümdar oldu.
'OCEAN GATE' KAZASI
Turistik denizaltı Titan'ın Atlas Okyanusu'nda "katastrofik" şekilde patlayarak parçalara ayrılması sonucu 5 kişi hayatını kaybetti.
Buz dağına çarparak batan ve 1514 kişinin ölümüne neden olan Titanic'in enkazını göstermek için turistik amaçla kullanılan OceanGate firmasına ait denizaltı araçlarından biri 18 Haziran'da Atlas Okyanusu'nda kaybolmuştu. ABD Sahil Güvenliği, kalıntıların Titanic enkazından yaklaşık 500 metre uzakta, okyanus tabanında bulunduğunu bildirirdi, "katastrofik" şekilde patlayarak parçalara ayrıldığını söyledi.
OceanGate'den yapılan yazılı açıklamada ise, "CEO'muz Stockton Rush, Şehzade Davut ve oğlu Süleyman Davut, Hamish Harding ve Paul-Henri Nargeolet'in ne yazık ki öldüğüne inanıyoruz" ifadelerine yer verilmişti. Titanic filminin yönetmeni James Cameron da, yaşananlara ilişkin açıklamasında şöyle konuşmuştu:
"Kemiklerime kadar ne olduğunu hissettim. Denizaltının elektronik ve iletişim sisteminin aynı anda gitmesi, radyo vericisinin yanıtsız kalması… Denizaltının başına gelenleri anladım."
WAGNER AYAKLANMASI VE PRİGOJİN'İN ÖLÜMÜ
Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu'ya meydan okuyan Wagner'in kurucusu Yevgeniy Prigojin, silahlı grubunun Ukrayna'dan sınırı geçerek Rusya topraklarına girdiğini bildirdi. Ayaklanma, Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko'nun araya girmesiyle sona ermişti. Prigojin ve Wagner'in paralı savaşçıları, ayaklanmanın ardından Belarus'a giderken, burada Belarus askerlerine eğitim vermeye başlamıştı.
Bundan aylar sonra ise, Prigojin’in de içinde bulunduğu özel jetin Tver’de düşmesi sonucu Prigojin dahil uçaktaki 10 kişi öldü.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in "şefi" olarak anışan ve Kremlin'e karşı ayaklanma başlatan Prigojin, birçok ülkede faaliyet gösteren paramiliter grubu Wagner'in Ukrayna savaşında rol oynamasıyla ön plana çıktı. Prigojin, ölümünden önce son aylarda defalarca Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu'yu ve Rus Genelkurmay Başkanı Valeriy Gerasimov'u "beceriksizlikle" ve Ukrayna'da savaşan Wagner birimlerini kasten yetersiz ikmalle suçlamıştı.
Rusya Savunma Bakanlığı, isim vermeden Ukrayna'daki "gönüllü oluşumların" kendisiyle sözleşme imzalamasına yönelik karar çıkartmıştı. Bu hareket hükümetin Wagner üzerinde daha fazla kontrol elde etme girişimi olarak görülmüştü.
NİJER'DE DARBE
Nijer'de Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum'un cumhurbaşkanlığı muhafızlarınca tutuklandığı ve daha sonra General Abdourahamane Tchiani'nin yeni askeri cuntanın lideri ilan edildiği bir darbe yapıldı.
Nijer'de 26 Temmuz 2023 günü Cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum ve İçişleri Bakanı Hamadou Adamou Souley'in Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı'na bağlı unsurlar tarafından Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda alıkonulduğu açıklandı. Bazoum yönetimi, gün boyu süren askeri hareketliliğin ardından devrildi ve kendilerine "Vatanı Koruma Ulusal Konseyi (CNSP)" adı veren bir grup asker, yönetime el koydu.
Yarbay Amadou Abdramane'nin okuduğu darbe bildirisinde, giderek kötüleşen güvenlik durumu ve ülkenin içinden geçtiği sosyo-ekonomik kriz nedeniyle Cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum'un devrildiği ve anayasanın askıya alındığı bildirildi.
Bazoum'un sabah saatlerinde Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı unsurlarınca alıkonulduğunun netleşmesiyle darbenin arkasındaki ismin de Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Komutanı General Omar Tchiani olduğu ortaya çıktı.
HİNDİSTAN, UZAY'A GİTTİ
Hindistan'ın Ay'ın güney kutup bölgesinde inceleme yapması için 14 Temmuz'da uzaya gönderdiği Chandrayaan-3 uzay keşif aracının Ay'a başarılı iniş yaptı. Hindistan; ABD, eski Sovyetler Birliği ve Çin'den sonra Ay'a yumuşak iniş gerçekleştiren 4'üncü ve Ay'ın "güney kutbu yakınlarına yumuşak iniş yapabilen" ilk ülke oldu.
2008 ve 2019 yıllarında farklı görevler için uzaya fırlatılan Chandrayaan'ın 1 ve 2, Ay'ın yüzeyine iniş yapamamıştı.
Bundan birkaç hafta sonra Hindistan, Ay'ın güney kutbundaki görevini tamamlamasının ardından uyku moduna alınan Chandrayaan-3 uzay keşif aracıyla iletişim kurulamadığını duyurdu. Hindistan Uzay Araştırma Ajansı'nın (ISRO) sosyal medya platformu X hesabından yaptığı açıklamada, Chandrayaan-3 uzay keşif aracının bünyesindeki iniş aracı Vikram ve gezginci yüzey aracı Pragyan'la iletişim çabalarının başarısız olduğunu açıkladı. Vikram ve Pragyan'dan sinyal alınamadığı belirtilen açıklamada, "Temas kurma çabalarımız devam edecek" denildi.
ABD'NİN ESKİ BAŞKANI DONALD TRUMP, TESLİM OLDU
ABD’nin eski başkanı Donald Trump seçim sonuçlarına müdahale suçlamasıyla Georgia eyaletindeki dava nedeniyle Atlanta'daki Fulton İlçe Hapishanesi'ne teslim oldu ve işlemlerin ardından kefaletle serbest bırakıldı. Davada Trump için kefalet bedeli 200 bin dolar olarak belirlenmişti. Trump’ın tutuklanan herkese yapıldığı gibi polis dosyası için sabıka fotoğrafı da çekildi.
Trump, sabıka fotoğrafı olan ilk eski ABD Başkanı oldu.
TEMMUZ 'EN SICAK AY' OLDU
Avrupa Birliği'ne (AB) bağlı Copernicus İklim Değişikliği Servisi, Temmuz 2023'ün küresel bazda "en sıcak ay" olarak kayıtlara geçtiğini duyurdu.
Raporda değerlendirmesine yer verilen Copernicus İklim Değişikliği Servisi Direktör Yardımcısı Samantha Burgess, şunları kaydetti: "Küresel hava ve okyanus yüzeyi sıcaklıklarının, temmuz ayında tüm zamanların rekorlarını kırdığına tanık olduk. Bu kayıtların hem insanlar hem de her zamankinden daha sık ve yoğun biçimde aşırı olaylara maruz kalan gezegen için korkunç sonuçları var. 2023, şu anda son yılların ortalamasının 0,43 santigrat derece üzerinde. Bugüne kadarki en sıcak üçüncü yıl. Temmuz ayındaki ortalama küresel sıcaklık, sanayileşme öncesi seviyelerin 1,5 santigrat derece üzerinde."
GABON'DA DARBE
Gabon’da cumhurbaşkanı seçimlerinden sonra ulusal televizyon binasına giren bir grup asker, yönetimi ele geçirdiklerini duyurdu.
Orta Afrika ülkesi Gabon'da 30 Ağustos'ta sabah erken saatlerde ulusal televizyon binasına giren bir grup asker, yönetimi ele geçirdiklerini duyurmuştu. Kendilerine "Kurumların Geçişi ve Restorasyonu Komitesi (CTRI)" ismini veren askerler, 26 Ağustos'ta yapılan seçimlerin iptal edildiğini ve ülke sınırlarının kapatıldığını açıklamıştı.
Mevcut Cumhurbaşkanı Ali Bongo Ondimba, 26 Ağustos'ta yapılan cumhurbaşkanı seçimlerini üçüncü kez kazanmıştı. Ülkede oy verme işleminin son saatlerinde "şiddet" uygulandığı gerekçesiyle sokağa çıkma yasağı getirilmiş, seçimin ardından oy sayım işlemi devam ederken internet kısıtlanmıştı.
Baba Omar Bongo, ilk kez 1967'de başa gelmiş, 2009'da hayatını kaybettiğinde koltuğuna oğlu Ali Bongo oturmuştu. Bongo ailesi, 56 yıldır Gabon'u yönetiyordu.
İSRAL'İN GAZZE'YE SALDIRILARI
İsrail’in Gazze Şeridi’ne saldırılarında 7 Ekim’den bu yana 21 bini aşkın kişi hayatını kaybetti. Kassam Tugayları’nın İsrail’e yönelik ‘Aksa Tufanı’ saldırısı 7 Ekim sabahı başladı. Bunun ardından Gazze'yi topyekun ablukaya alan İsrail'in saldırıları hız kesmeden devam ediyor.
İsrail, 7 Ekim'deki saldırılarda 1200 İsraillinin öldüğünü, 5 bin 132 kişinin de yaralandığını açıkladı. İsrail ordusu, Gazze Şeridi'ne saldırılarının başladığı 7 Ekim'den bu yana 168’i karadan işgal sürecinde olmak üzere 502 askerinin öldürüldüğünü duyurdu.
İsrail'in Gazze Şeridi'ne saldırılarında en az 8 bin 800'ü çocuk, 6 bin 300'ü kadın olmak üzere, 21 bin 507 Filistinli öldürüldü, 55 bin 915 kişi de yaralandı. Enkaz altında binlerce ölü olduğu bildirilirken, halkın sığındığı hastane ve eğitim kurumları hedef alınarak sivil altyapı tahrip ediliyor.
Çatışmalara 24 Kasım'da 4 günlüğüne verilen ve daha sonra 3 gün daha uzatılan "insani arada" 81 İsrailli ve 240 Filistinli esir karşılıklı serbest bırakıldı. Öte yandan İsrail, binlerce Filistinliyi alıkoyup hapsetmeye devam etti. İşgal altındaki Batı Şeria ve Kudüs'te de İsrail güçleri ve yasa dışı Yahudi yerleşimcilerin saldırılarında 318 Filistinli hayatını kaybetti. İsrail ordusu ile Hizbullah arasında 8 Ekim'den bu yana sınırda devam eden çatışmalarda 28 Lübnanlı sivil, 129 Hizbullah mensubu ile 5 İsrailli sivil ve 9 İsrail askeri öldü.
Güncelleme Tarihi: 01 Ocak 2024, 09:37
