2 BİN YILINDAN BERİ GÖZLEM LİSTESİNDE
8 bin yıl önce inşa edilen Erbil Kalesi, dünya genelinde halen kullanılmakta olan en eski yapılardan biri kabul ediliyor. Zeminden 30 metre yükseklikteki kalenin çevresindeki yerleşim bugünkü modern Erbil kentini oluşturuyor. Büyük İskender, Milattan Önce 331’de Pers Kralı III.Darius’u Erbil’in çevresindeki düzlükte yenilgiye uğratmıştı. Bu savaş Antik Çağın en ünlü mücadelelerinden biriydi. İslam dini bölgeye ulaştığında Erbil, Müslüman şairlerin, tarihçilerin ve bilim insanlarının yaşadığı bir kent haline gelerek Osmanlı İmparatorluğu’nun kültürel ve idari merkezlerinden biri oldu. Bugün Irak’ın Kürdistan bölgesinin başkenti olan Erbil, halen canlı bir şehir olmayı sürdürüyor. Ancak onlarca yıldır devam eden bölgesel çatışmalar, kalenin antik yapılarında hasar verdi. Kale içindeki binaların çoğunun elektriği ve kanalizasyon sistemi yok. Son dönemde Irak’taki gelişmeler, kalenin tamir ve restorasyon işlemlerinin başlamasına imkan tanıyor. Yine de Erbil kentinin geleceği için teknik destek ve fon bulunması gerekiyor.
YILLARDIR DEVAM EDEN PROJE
Erbil Kalesi, bölgenin korunması için sağlanan 13 milyon dolarlık kamu fonunun temininin ardından 2010 yılında Irak’ın Dünya Mirası Geçici Listesi’ne alındı. 2007 yılında Erbil Kalesi’nin Yeniden Canlandırılması Komisyonu kuruldu. O zamandan beri UNESCO ve çeşitli yabancı kurumlar, bu komisyonla işbirliği yaparak Erbil ile kale çevresindeki yerleşimlerin rehabilitasyonu ve korunması için proje geliştiriyor. Kale çevresindeki bazı mahallelerin de restore edilmesi söz konusu. Bu derece büyük bir projeyi uygulayabilmek için kalede yaşayan nüfusun bölgeden taşınması gerekti. Komisyon, bugüne kadar bazı evlerin restorasyonunu tamamladı, bölge yönetim planı hazırladı ve kale eteğindeki alt mahallelerde tampon bölgeler oluşturdu. 2014 yılında restorasyonu tamamlanan Tekstil Müzesi yeniden açıldı ve Ortadoğu Fransız Enstitüsü’nün (Institut Français du Proche Orient) Erbil ofisi Chalabi Evi’ne taşındı. Kaledeki sistematik kazı çalışmaları 2013 yılında başladı. 2014 yılında ise Erbil Kalesi, Dünya Mirası Listesi’ne alındı.
Dünya Anıtlar Fonu, 2019 yılında Erbil Kalesi’nin yeniden yerleşim alanı haline gelmesini sağlayacak iki yeni projeye başlıyor. 18 ayda bitmesi planlanan projede kalenin hamamı restore edilecek ve eski bir ev, çocuklar için kültür merkezi haline getirilecek. (Kaynak)
Çeviri: Melishan Devrim
