Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu toplantısında, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’na yeni maddeler eklenirken bazı maddelerde de değişikliğe gidildi.

Kabul edilen tasarıyla, nitelikli iş gücü istihdamıyla iş sağlığı ve güvenliği ortamının geliştirilmesi, iş kazalarının azaltılması ve verimliliğin artırılmasını hedefleyen düzenlemeler yapılıyor.

Buna göre, tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, standardı yayımlanan ve tebliğlerde belirtilen mesleklerde, tebliğin yayım tarihinden itibaren 12 ay sonra tasarıdaki esaslara göre mesleki yeterlilik belgesine sahip olmayan kişiler çalıştırılamayacak.

İş Sağlığı ve Güvenliği Tasarısı ile yapılan düzenlemeler şöyle:

* İşverene teknik rehberlik ve danışmanlık yapmak üzere görevlendirilen iş yeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, görev aldığı iş yerinde göreviyle ilgili mevzuat ve teknik gelişmeleri göz önünde bulundurarak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik ve aksaklıkları, tedbir ve tavsiyeleri belirleyecek ve işverene yazılı olarak bildirecek.

İş güvenliği

* Çalışanların kişisel koruyucu donanım kullanmaması, makine ve teçhizatın koruyucusunu etkisiz hale getirmesi, işle ilgili güvenlik kurallarına uymaması nedeniyle ayrı ayrı üç defa yazılı olarak uyarılması halinde, işveren bakımından iş sözleşmesinin haklı nedenle derhal fesih hakkı doğacak.

* Çok tehlikeli sınıfta yer alan ve kamudan ihale ile alınan işlerde; teknolojik gelişme, iş gücü kapasitesinin arttırılması, üretim metotlarında yenilik gibi bir kısım unsurlar sağlanmadan, üretim veya imalat planlarına, iş programlarına aykırı hareket edilerek üretim zorlaması nedeniyle hayati tehlike oluşturacak şekilde çalışma biçimleri, işin durdurulma sebebi sayılacak.

* İş yerlerinde işin durdurulması kararı, kolluk kuvvetleri marifetiyle uygulanacak.

Cezalar

* İş kazası ve meslek hastalığına ilişkin yaptırımlar, doğrudan Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından uygulanacak.

* İş sağlığı ve güvenliği eğitimi vermeyen işverene, her aykırılık için ayrı ayrı çalışan başına 500 lira, işin durdurulması nedeniyle işsiz kalanlara ücretlerini ödeme veya başka iş verme yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverene ihlale uğrayan her çalışan için aykırılığın devam ettiği her ay için 1000 lira, çalışanlarına standartlara uygun ve CE işaretli kişisel koruyucu donanım temin etmeyen işverenlere çalışan başına 500 lira, yer altı maden işletmelerinde çalışanların bulundukları yeri ve giriş çıkışlarını gösteren takip sistemini kurmayan işverenlere çalışan başına 500 lira para cezası verilecek.

* Para cezaları çalışan sayısı ile iş yerinin tehlike sınıfına göre yüzde 100’e kadar artırılacak. İşin durdurulması halinde, durdurmaya sebep olan fiilden dolayı idari para cezası uygulanmayacak.

*Uygulanacak idari para cezaları, Bakanlık tarafından çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinde kullanılacak.

* İş yerinde durdurulan işlerde izinsiz çalışma yaptıran işveren veya işveren vekillerine 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecek.

* Yürürlük tarihinden itibaren 6 ay içinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme yükümlülüğünü yerine getiren işverenlere geriye dönük idari para cezası uygulanmayacak.

*Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması halinde, şirket ortaklarının tamamı hakkında; sermaye şirketi olması halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında yasaklama kararı verilecek.

* Denetim görevini yerine getirmediği tespit edilen yapı denetim kuruluşlarına, tespite konu olan yapının, yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelinin yüzde 10 ile yüzde 50’si arasında ceza uygulanacak.

* Yapı denetim kuruluşuna  son bir yıl içinde 3 defa idari para cezası uygulanması halinde bir yıl yeni iş almaktan men cezası verilecek. Yeni iş almaktan men cezasının ilan edilmesinden sonra, iki kere daha yeni iş almaktan men cezasını gerektiren fiil işlenmesi halinde Merkez Yapı Denetim Komisyonunun teklifi üzerine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yapı denetim kuruluşunun izin belgesi iptal edilerek, faaliyetine son verilecek

* Yapı denetim kuruluşuna üç defa idari para cezası verilmesine sebep olduğu anlaşılan denetçi mimar ve denetçi mühendislerin belgeleri iptal edilecek. Belgesi iptal edilen denetçi mimar ve denetçi mühendislerle 3 kere ceza verilmesine neden olan teknik personel, 3 yıl süreyle herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik görev alamayacak, başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı olamayacak.

Madenler

* Madenlerde bulunulan yer ve giriş çıkış takip sistemini kurma yükümlülüğü 2016 yılının başında yürürlüğe girecek.

* Ölümlü iş kazası meydana gelen maden iş yerlerinde, kusuru yargı kararıyla tespit edilen işveren, kusuru oranında 2 yıla kadar kamu ihalelerinden yasaklanacak.

* Çalışma süresinden sayılan haller dahil, yeraltında çalışan maden işlerine haftalık 37,5 saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde 100’den az olmamak üzere arttırılması suretiyle ödenecek.

* Çalışma süresinden sayılan haller dahil, yer altında çalışan maden işçilerinin günlük çalışma süresi en çok 7,5  saat, haftalık çalışma süresi ise en çok 37,5 saat olacak.

İş Güvenliği Uzmanlığı

* Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü 1 Ocak 2018, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin  (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü 1 Ocak 2017’ye kadar yerine getirilecek.

* Mezunları iş güvenliği uzmanı olabilen fakültelerde iş sağlığı ve güvenliği dersleri zorunlu olarak okutulacak.

Teşvik

* Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğlerde belirtilen mesleklerde, Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu kapsamında yetkilendirilmiş sınav ve belgelendirme kuruluşlarının gerçekleştireceği sınavlarda başarılı olan kişilerin 31 Aralık 2017 tarihine kadar belge masrafı ile sınav ücreti İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak.

* 1 Ocak 2018’den 31 Aralık 2019’a kadar ise belge masrafı ile sınav ücretinin yarısı fondan karşılanacak. Bu desteklerden bir kez yararlanılabilecek.

* Teşvikten yararlanan işverenlerden ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazalarını bildirmeyenler, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren yararlandıkları primleri yasal faiziyle birlikte geri ödeyecek ve teşvikten 5 yıl süreyle yasaklanacak.

Ermenek Maden Ocağı

*  Ermenek’te sigortalı olanlar ile kazada hayatını kaybedenlerin hak sahiplerine, 6 ay süreyle brüt asgari ücretin iki katı tutarında İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ödeme yapılacak. Bu ödemelerde vergi kesintisi yapılmayacak.

* Aynı mevkide faaliyette bulunan ve bu kanunun yayımı tarihinden önce İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında “işin durdurulması” kararı gereği kapalı olan maden iş yerlerinde çalışan ve sigortalıların ödenmeyen net ücretleri, iş yerlerinin kapalı olduğu dönemle sınırlı olmak ve 3 ayı geçmemek üzere fondan aylık olarak ödenecek. Bu ödemeler işverenden yasal faiziyle tahsil edilecek.

Yapı Denetim Kuruluşları

* Yapı denetim kuruluşları, iş yerinde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına göre düzenlenmesi gereken sağlık güvenlik planına uygun olarak çalışmaların yapıldığını kontrol etmek, iş sağlığı ve güvenliği yönünden gerekli tedbirlerin alınması için yapı müteahhidini yazılı olarak uyarmak, uyarıya uyulmadığı takdirde durumu ilgili Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğüne bildirmekle görevlendirilecek.

İzinler

* İşçiye evlenmesi, evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü halinde 3 gün, eşinin doğum yapması halinde 5 gün ücretli izin verilecek.

* İşçiler, en az yüzde 70 oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuyla ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde 10 güne kadar ücretli izin alabilecek.

Engelli işçiler

* Kamu kurum ve kuruluşlarında sürekli işçi kadrosunda görev yapan ve en az yüzde 40 oranında engelli işçiler ile ağır engelli raporlu eşi veya bakmakla yükümlü olduğu birinci derece kan hısımları bulunan işçiler, engellilik durumundan kaynaklanan gerekçelere dayalı olarak kurum içinde yer değiştirme talebinde bulunabilecek. Yer değişikliği hakkından bir kere yararlanılabilecek.