İcra yoluyla çocuk teslimine son veren İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun Teklifi, Meclis Adalet Komisyonu’nda kabul edildi. Önümüzdeki günlerde Meclis Genel Kurulu’nda görüşülmesi beklenen kanun teklifiyle, çocuk teslimi işlemleri ücretsiz hale getiriliyor. Hacizli malların satışının mezat salonunda değil elektronik ortamda yapılması öngörülüyor.

AK Parti’nin 5'inci yargı paketi içerisinde getirdiği kanun teklifine CHP, İYİ Parti ve HDP, şerh düştü. İcradan çocuk tesliminin kaldırılmasını da öngören kanun teklifine şerh koyan partilere göre, söz konusu kanun alt komisyon kurularak orada görüşülmeliydi.

CHP: ÇOCUĞUN NESNE OLARAK GÖRÜLMESİ BU YASA TEKLİFİNDE DE DEĞİŞMEDİ

CHP, söz konusu teklifin komisyondan ‘jet hızı’yla müzakeresiz geçirildiğini savundu. CHP’ye göre teklifin, ‘çocuk teslimine veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine’ ilişkin olan başlığı, sosyolojik ve hukuksal yaklaşım sorunları içeriyor.
CHP şerhinde, düzenlemenin konunun hassasiyetinden öte şekilsel çözüm arayışına odaklandığını kaydetti. Şerhte aynı zamanda mevcut uygulamalarda çocuğun nesne olarak görülmesi anlayışının bu yasa teklifinde de değişmediğine dikkat çekildi, “Çocuk, ilişki kuracak özne olarak değil, ilişki kurulacak pasif konumda değerlendirilmiştir” denildi.

‘TESLİM NOKTASINDA KADINI KORUYACAK HUSUSLAR BELİRTİLMEMİŞ’

CHP şerhinde, aynı zamanda ‘çocuğun kişisel görüşme hakkının’ ve aynı zamanda ‘çocukla kişisel görüşme hakkının’, taraflar arasında gerginliğe ve erkek şiddetine sebep olduğu da vurgulandı. Yeni düzenlemeyle, ‘teslim noktasında’ kadını erkek şiddetinden koruyacak önlemlerin detaylıca belirtilmesi, kolluğun sürekli hazır bulundurulmasına ilişkin açıklama yapılması gerektiğinin altı çizilen şerhte, teklifte bu hususlara yer verilmediği kaydedildi.

‘ADM’LER YETERSİZ, PERSONEL EKSİK’

Türkiye’de bir yıl içerisinde 135 bin 22 çiftin boşandığı, boşanmalardan etkilenen çocuk sayısının ise 124 bin 742 olduğu belirtilen CHP şerhinde, yakın zamanda kurulan adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlüklerinin hem niceliksel hem de niteliksel açıdan bu konuda yeterli personel ve tecrübeye sahip olmadığı kaydedildi.

Türkiye’de ADM sayılarının 160 civarında olduğuna vurgu yapılan şerhte, “Burada sınırlı sayıda olan personelle boşanmalardan etkilenen çocuk sayısını kıyasladığımızda, bu düzenlemenin sorunun çözümündeki yetersizliği herkes tarafından görülecektir” ifadelerine yer verildi.

Söz konusu kanun teklifini içeren konular hakkında köklü çözümler bulunması için ‘alt komisyon’ tekliflerinin reddedildiğine dikkat çeken CHP’ye göre iktidar, bu ve benzeri yasa teklifleriyle bir yandan yeni sorunlara kaynaklık ederken, diğer yandan yönetim anlayışının iflasını ilan ediyor.

‘İCRA DAİRELERİNDE DERDEST BULUNAN DOSYA SAYISI İSE 23 MİLYON 103 BİN’

Söz konusu kanun teklifinde bir diğer düzenlemenin elektronik satış uygulamasına ilişkin olup, işlemlerin hızlandırılması, mezat salonlarında yapılan satışların elektronik ortamda gerçekleştirilmesi olduğu ifade edilen şerhte, şu itirazlara yer verildi:

“UYAP verilerine göre, bu yıl 1 Ocak- 5 Kasım günleri arasında icra ve iflas dairelerine toplam 6 milyon 328 bin yeni dosya geldi. Geçen yılın aynı dönemine göre artış, 1 milyon 163 bin adet. İcra dairelerinde derdest bulunan dosya sayısı ise 23 milyon 103 bin. Vatandaşların bankalara ve finansman şirketlerine olan (konut, taşıt, ihtiyaç ve kredi kartı) borcu (takiptekiler de dahil), 967,8 milyar lira. Bu borcun 21,3 milyar lirası vadesinde ödenmediği için takibe alınan kredi ve kredi kartı borçlarından oluşuyor. Söz konusu tabloyla karşı karşıyayken icra ve iflas işlemlerinin hızlandırılmasını, mezat salonlarında yapılan satışların elektronik ortamda gerçekleştirilmesini çözüm olarak sunmak, sorunları makyajlamaktan başka bir anlama gelmemektedir.

HDP: ÇOCUĞUN ÜSTÜN YARARI’ İLKESİ BAŞTAN SONA YANLIŞ YORUMLANDI

HDP şerhinde icra iflas daireleriyle ve ‘çocuk teslimi’ ile ilgili düzenlemeleri içeren kanun teklifinin, alt komisyonda görüşülmesi gerektiğine dikkat çekildi. Kanun teklifinde yer alan ‘çocuk teslimi’ne ilişkin düzenlemenin birçok noktadan Anayasaya aykırılık içerdiğine yer verilen şerhte, ‘çocuğun üstün yararı’ ilkesinin de neredeyse baştan sona yanlış yorumlandığı ifade edildi.
Şerhte şu ifadelere yer verildi:

“Teklifin genel gerekçesinde çocukla kurulacak kişisel ilişkinin ‘annelik veya babalık duygusunun tatmini’ne indirgenerek düzenlenmesi; çocuk, malvarlığına ilişkin “verme borcunun” konusuymuş gibi “çocuk teslimi” ifadesinin kullanılması; çocuğun kişisel ilişki kurmasının salt olarak ebeveynlerin hakkı olarak görülmesi ve tam da bu noktada çocuğun gerekirse kolluk marifetiyle ve zor kullanılarak “hak sahibi” ebeveyne tesliminin sağlanmasıyla teklif, çocuğun üstün yararını gözetmekten çok verilen mahkeme kararının her ne olursa olsun icra edileceğinin altını çizmektedir.”

‘TEKLİF YASALAŞIRSA KADINLAR ‘DİSİPLİN HAPSİ’ İLE KARŞI KARŞIYA BIRAKILACAK’

HDP şerhine göre; kanun teklifi bu haliyle yasalaşırsa kadınlar şiddet tehdidi, can güvenliği riski olduğu için çocukları ‘teslim etmemeleri’ halinde disiplin hapsi ile karşı karşıya bırakılacak. Teklifle, çoğunlukla velayeti elinde bulunduran kadınların haklı gerekçelerinin hiçe sayıldığı ifade edilen şerhte, “Tehdit ve zorlamaya maruz kalıp kalmadıkları araştırılmadan kadınlara karşı ‘çocuk kaçıran’ muamelesi yapılmaktadır. Bu durumda hem kadınlar cezalandırılmak istenmekte hem de çocuğun disiplin hapsi karşısında içine itileceği psikoloji göz ardı edilerek çocuğun üstün yararı yok sayılmaktadır” ifadelerine yer verildi. Şerhte ayrıca teklifin cinsiyetçi bir düzenleme olduğuna da dikkat çekildi.

‘İKTİDAR HALKI OYALAMAYA DEVAM EDİYOR’

Kanun teklifi içerisinde yer alan icra iflas dairelerine ilişkin düzenlemelere de itiraz eden HDP, bu teklifin de yapısal sorunlara çözüm sunmadığı görüşünde. Türkiye’de 28 milyon kişinin icralık, 35 milyon kişinin ise borçlu olduğu ifade edilen şerhte, bu oranın nüfusun yüzde 75’ine denk geldiğine dikkat çekildi. Şerhte, iktidarın vatandaşı icraya sürükleyen politikalardan vazgeçmeden, halkı oyalamaya ve borçlu vatandaş imal etmeye çalıştığı kaydedildi.

İYİ PARTİ: ALT KOMİSYONDA GÖRÜŞÜLMELİYDİ

İYİ Parti de şerhinde, AK Parti tarafından komisyona getirilen kanun teklifinde yer alan ‘çocuk teslimi’ düzenlemesinin ‘alt komisyon’da görüşülmesine ilişkin verdikleri önergenin reddedildiğine yer verdi. İYİ Parti şerhinde çocuğun icra konusu olmaktan çıkarılıp, Çocuk Koruma Kanunu çerçevesinde artık psikolog, pedagog, sosyal çalışmacı gibi profesyoneller eliyle bu sürecin yürütülmesinin "çocuğun üstün yararı" açısından olumlu olduğunu ifade edildi.

Şerhte ayrıca, icra işlemlerine ilişkin açık artırmanın daha önce mezat salonlarında yapılan bölümü de dahil olmak üzere bütünüyle elektronik ortamda gerçekleştirilmesinin öngörüldüğünü, ancak bu durumun da Anayasaya aykırılık içerdiğine yer verildi.  (DUVAR)