92 yaşından hayatını kaybeden Türkiye edebiyatının en önemli yazarlarından Yaşar Kemal bugün yapılacak törenle toprağa verilecek.

Yaşar Kemal’in cenazesinin bugünTeşvikiye Camisi’nde öğle vakti kılınacak cenaze namazının ardından Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verilecek.

Cenaze töreninden sonra, Lütfi Kırdar Kongre ve Sergi Sarayı’nda, Yaşar Kemal’in anılacağı bir tören düzenlenecek. 15.30’da başlayacak törende, açılış konuşmasının ardından saygı duruşunda bulunulacak.

Yaşar Kemal 28 Şubat 2014 günü tedavi gördüğü İstanbul Üniversitesi (İÜ) İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi’nde hayatını kaybetmişti.

Köyünden toprak

Yaşar Kemal Çukurova Kültür Derneği Başkanı Mehmet Özer, Yaşar Kemal’in köylerinde defnedilmesini istediklerini, ancak vasiyetinin olduğunu öğrendiklerini belirtti.

Hürriyet’in internet sitesinde yer alan habere göre Özer şunları söyledi:

“Yaşar Kemal bu topraklara gelemedi. Biz de kendisinin doğup büyüdüğü bahçeden aldığımız toprakla yola çıkıyoruz. Bu toprağı mezarına serpeceğiz. Bu topraklarla beraber Yaşar Kemal’in mezarında çayır çimen yeşerecek, kendisi yeşerecek, ruhu şad olacak.”

Yaşar Kemal

Asıl adı Kemal Sadık Gökçeli olan Yaşar Kemal, Van Gölü’ne yakın Ernis (bugün Ünseli) köyünden olan ailesinin Birinci Dünya Savaşı’ndaki Rus işgali yüzünden uzun bir göç süreci sonunda yerleştiği Osmaniye’nin Kadirli ilçesine bağlı Hemite köyünde 1926’da doğdu. Doğum yılı bazı biyografilerde 1923 olarak geçer.

Ortaokulu son sınıf öğrencisiyken terk ettikten sonra ırgat kâtipliği, ırgatbaşılık, öğretmen vekilliği, kütüphane memurluğu, traktör sürücülüğü, çeltik tarlalarında kontrolörlük yaptı.

1940’lı yılların başlarında Pertev Naili Boratav, Abidin Dino ve Arif Dino gibi sol eğilimli sanatçı ve yazarlarla ilişki kurdu; 17 yaşındayken siyasi nedenlerle ilk tutukluluk deneyimini yaşadı. 1943’te bir folklor derlemesi olan ilk kitabı Ağıtlar’ı yayımladı.

1950’de komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla tutuklandı, Kozan cezaevinde yattı. 1951’de salıverildikten sonra İstanbul’a gitti,

1951-63 arasında Cumhuriyet gazetesinde Yaşar Kemal imzası ile fıkra ve röportaj yazarı olarak çalıştı. Bu arada 1952’de ilk öykü kitabı Sarı Sıcak’ı, 1955’te ise bugüne dek kırktan fazla dile çevrilen romanı İnce Memed’i yayımladı.

1962’de girdiği Türkiye İşçi Partisi’nde genel yönetim kurulu üyeliği, merkez yürütme kurulu üyeliği görevlerinde bulundu. Yazıları ve siyasi etkinlikleri dolayısıyla birçok kez kovuşturmaya uğradı. 1967’de haftalık siyasi dergi Ant’ın kurucuları arasında yer aldı. 1973’te Türkiye Yazarlar Sendikası’nın kuruluşuna katıldı ve 1974-75 arasında ilk genel başkanlığını üstlendi. 1988’de kurulan PEN Yazarlar Derneği’nin de ilk başkanı oldu. 1995’te Der Spiegel’deki bir yazısı nedeniyle İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde yargılandı, aklandı. Aynı yıl bu kez Index on Censorhip’teki yazısı nedeniyle 1 yıl 8 ay hapis cezasına mahkûm edildiyse de cezası ertelendi.

Yapıtları kırkı aşkın dile çevrilen Yaşar Kemal, Türkiye’de aldığı çok sayıda ödülün yanı sıra yurtdışında aralarında Uluslararası Cino del Duca ödülü, Légion d’Honneur nişanı Commandeur payesi, Fransız Kültür Bakanlığı Commandeur des Arts et des Lettres nişanı, Premi Internacional Catalunya, Fransa Cumhuriyeti tarafından Légion d’Honneur Grand Officier rütbesi, Alman Kitapçılar Birliği Frankfurt Kitap Fuarı Barış Ödülü’nün de bulunduğu yirmiyi aşkın ödül, ikisi yurtdışında altısı Türkiye’de olmak üzere, sekiz fahri doktorluk payesi aldı.

Yaşar Kemal’in baş yapıtı olarak değerlendirilen ve Çukurova köylüsünün ağalığa karşı mücadelesini anlatan dört ciltlik İnce Memed romanı 40’tan fazla dile çevrildi.

Yaşar Kemal, pek çok kez Nobel’e aday gösterilmesine karşın bu ödül kendisine verilmedi.

Eserleri

Öykü

Sarı Sıcak, 1952
Bütün Hikâyeler, 1975.

Roman

İnce Memed, 1. cilt 1955; 2. cilt 1969; 3. cilt 1984; 4. cilt 1987
Teneke, 1955
Orta Direk, 1960
Yer Demir Gök Bakır,  1963
Ölmez Otu, 1968
Akçasazın Ağaları / Demirciler Çarşısı Cinayeti, 1974
Akçasazın Ağaları / Yusufcuk Yusuf, 1975
Yılanı Öldürseler, 1976
Al Gözüm Seyreyle Salih, 1976
Allahın Askerleri, 1978
Kuşlar da Gitti, (uzun öykü) 1978
Deniz Küstü, 1978
Hüyükteki Nar Ağacı, 1982
Yağmurcuk Kuşu / Kimsecik I, 1980
Kale Kapısı / Kimsecik II, 1985
Kanın Sesi / Kimsecik III, 1991
Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana, 1997
Karıncanın Su İçtiği,  2002
Tanyeri Horozları, 2002.
Çıplak Deniz Çıplak Ada, 2012
Tek Kanatlı Bir Kuş, 2013

Şiir

Bugünlerde Bahar İndi,  2010

Destansı Roman

Üç Anadolu Efsanesi, 1967
Ağrıdağı Efsanesi, 1970
Binboğalar Efsanesi, 1971
Çakırcalı Efe, 1972.

Röportaj

Yanan Ormanlarda 50 Gün, İst.: Türkiye Ormancılar Cemiyeti, 1955
Çukurova Yana Yana, İst.: Yeditepe, 1955
Peribacaları, İst.: Varlık, 1957
Bu Diyar Baştan Başa, İst.: Cem, 1971
Bir Bulut Kaynıyor, İst.: Cem, 1974
Röportaj Yazarlığında 60 Yıl, İst.: YKY, 2011
Çocuklar İnsandır, İst.: YKY, 2013
Neredesin Arkadaşım, İst.: YKY, 2014
Yağmurla Gelen, İst.: YKY, 2014

Deneme-Derleme

Ağıtlar, 1943
Taş Çatlasa, 1961
Baldaki Tuz, (1959-74 gazete yazıları) 1974
Gökyüzü Mavi Kaldı, (halk edebiyatından seçmeler, S. Eyüboğlu ile)
Ağacın Çürüğü: Yazılar-Konuşmalar, (der. Alpay Kabacalı) 1980
Yayımlanmamış 10 Ağıt, 1985
Sarı Defterdekiler: Folklor Derlemeleri, (haz. Alpay Kabacalı) 1997
Ustadır Arı, 1995
Zulmün Artsın, 1995.
Binbir Çiçekli Bahçe,  2009.
Bu Bir Çağrıdır, 2012.

Çocuk Romanı

Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca, 1977

Çeviri

Ayışığı Kuyumcuları (A. Vidalie; Thilda Kemal ile), 1977

Ödüller

Yaşar Kemal, yaklaşık 38 ödüle layık görüldü. Kazandığı ödüller şöyle:

1955 – Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün adlı röportaj dizisiyle 1955 Gazeteciler Cemiyeti Başarı Armağanı,

1956 – İnce Memed ile 1956 Varlık Roman Armağanı,

1966 – Teneke’den aynı adla uyarlanan oyunu ile 1966 İlhan İskender Armağanı,

1966 – Teneke oyunu ile 1966 Uluslararası Nancy Tiyatro Festivali Birincilik Ödülü,

1974 – Demirciler Çarşısı Cinayeti ile 1974 Madaralı Roman Armağanı,

1977 – Yer Demir Gök Bakır ile 1977 Fransa Eleştirmenler Sendikası En İyi Yabancı Roman Ödülü,

1978 – Ölmez Otu ile 1978’de Fransa’da En İyi Yabancı Kitap Ödülü,

1979 – Binboğalar Efsanesi ile 1979 Fransa Büyük Jüri En İyi Kitap Ödülü,

1982 – Uluslararası Cino Del Duca Ödülü,

1984 – Fransız Legion d’Honneur Ödülü Commandeur payesi,

1984 – TÜYAP Kitap Fuarı Halk Ödülü,

1985 – Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü,

1986 – Kale Kapısı ile 1986 Orhan Kemal Roman Ödülü,

1988 – TÜYAP Kitap Fuarı Halk Ödülü,

1988 – Fransa Kültür Bakanlığı “Commandeur des Arts et des Lettres” Nişanı,

1991 – Fransa Strasbourg Üniversitesi Onur Doktorası,

1992 – 11. TÜYAP Kitap Fuarı Onur Yazarı,

1992 – Antalya Akdeniz Üniversitesi Onur Doktorası,

1993 – Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü,

1994 – Mülkiyeliler Birliği Rüştü Koray Armağanı,

1995 – Morgenavissen Jylaand-Pösten Ödülü (Danimarka),

1996 – Türkiye Yayıncılar Birliği Düşünce Özgürlüğü Ödülü,

1996 – Kanun Sesi ile 1996 Akdeniz Yabancı Kitap Ödülü (Perpignan, Fransa),

1996 – VIII Katalunya Uluslararası Ödülü (Barcelona, İspanya),

1996 – Lillian Hellman/Dashiell Hammett Baskıya Karşı Cesaret Ödülü (New York, ABD),

1997 – Uluslararası Nonino Ödülü (İtalya),

1997 – Kenne Vakfı Düşünce ve Söz Özgürlüğü Ödülü (Uppsda İsveç),

1997 – Norveç Yazarlar Birliği Ödülü, Wole Soyinka ile ortak,

1997 – Frankfurt Kitap Fuarı Alman Yayıncalar Birliği Ödülü,

1998 – Frei Üniversitesi Berlin fahri doktora,

1998 – Bordeaux Yayıncılar Birliği Yabancı Edebiyat Ödülü,

2002 – Bilkent Üniversitesi fahri doktora,

2003 – Z. Homerus Şiir Ödülü,

2003 – Savanos Ödülü (Selanik),

2003 – Türkiye Yayıncılar Birliği Yayıncılık Emek Ödülü,

2008 – Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü,

2011 – Türkiye Gazeteciler Derneği Özel Onur Ödülü,

2011 – Grand Officier dans l’Ordre National de la Légion d’Honneur Nişanı,

2013 – Ermeni Krikor Naregatsi Nişanı.